معرفی شهر ارجمند
نام و سابقه تاریخی شهر
در انتهای شمال غرب شهر ارجمند و در ارتفاع 2188 متری از سطح دریا و در دامنه غربی تپه هایی که در سمت جنوب آن خانه های اهالی شهر ارجمند احداث گردیده است، مقبره هایی وجود دارد که اهالی آن را 12 تن یا دوازده امام می نامند. براساس عقاید ریش سفیدان محلی، یکی از خوانین آن زمان بنام حرمت الملوک که از سیاستمداران بود ( وخانمی عفیف و پاکدامن بود) ، شبی از شب ها خواب می بیند که در شمال غرب آبادی دوازده تن از معصومین که اسامی آن ها در بحر الانصاب می باشد مدفون هستند و در خواب مکلف می شود که با هزینه خود برای آن ها بقعه بنا نماید. فردای آن روز تمامی روحانیون منطقه و حاکمان شهر را به ارجمند فرا می خواند و خوابی را که دیده برای آن ها بازگو می نماید و تصمیم بر ساخت و ساز بقعه ها گرفته می شود. از طرف دیگر ساختن بناها و حمام و نظایر آن ها فقط توسط معماری که در ندای لاهیجان زندگی می کرد انجام می گرفت و روستاهای مجاور از ساختن چنین بناهایی عاجز بوده اند. فیروزکوه در آن زمان اسم و رسم به صورت حال نداشت. روستایی بود که سر راه تهران – شمال قرار داشت و مرکز حکومت در ارجمند بود.
قدمت تاریخی ارجمند
قدمت تاریخی ارجمند براساس اسناد ثبتی از ابتدای تنظیم وقف نامه حاکم می باشد. سکنان ارجمند از قدیم الایام : پنج طایفه به اسامی خلیل، آلو امیر، متو و توکل یا ( منصور) بوده اند. وقف نامه تنظیم و با امضا طوایف مذکور درج گردید که تصویر وقف نامه اداره اوقاف موجود است. سکونت و امکانات سیاسی و اجتماعی که بالغ بر چهارصد سال می باشد. ارجمند زمانی دارای سربازخانه بود که ارتش وقت در آن آموزش می دیدند و پس از آموزش به مکان مورد نظر اعلام می شدند. مکان سربازخانه پلاک 964 فرعی حال است که بعد از مدتی تخریب شده و امنون تبدیل به مسکونی گردیده است و محل استقرار نظامی ها و انبار اسلحه آن ها بوده و حمل سلاج ها به وسیله چهارپایان انجام می گرفت. مکان ستوران آن زمان پلاک 924 ارجمند در سال ماضی یعنی دوران سکونت خوانین و رجال وقت، محل دادرسی و قانون گذاری بوده و بخشداری حال در آن زمان بنام حکومت و بخشداری حال در آن زمان بنام حکومت و بخشدار حاکم نامیده می شد، دادسرا (عدلیه) انتظامی ( نظمیه) نام داشت. جدای از فرمانروایان رسمی، دیگر کسانی که بر مردم حتی کل منطقه حکومت می کردند افرادی قاجاریه نژاد مانند قلی خان (منتظم الدوله)، صادق خان، مهدی خان، امیرقاسم خان، یحیی خان از باقی ماندگان همان خوانین منطقه که آثار و بناهاب باقی مانده از قدرت و ریاست آن ها حکایت می نماید. ارجمند مرکز نشست و جلسه مذهبیان زمان بود. هفته ای یک بار روحانیون منطقه به ریاست آخوند ملامحمدشفیع که چهار نسل تا به حال نوادگان آن روحانی هستند و شهرت شفیع زاده دارند تشکیل می گردد. حد شرعی و قانونی که برای قانون حاکم در ایران جاری می شود و در آن زمان کلیه دادخواهی و دادرسی و… در ارجمند انجام و اجرا می گردید. افرادی که با علم و اجازه آن ها محکوم به زندان می شدند.
امروزه همان کنده و میله آهنی که در پای مجرمان می گذاشتند در مجلس تعزیه خوانی ارجمند به معرض دید اهالی قرار می گیرد. ساختمان مسکونی یکی از خوانین به نام مصطفی قلی خان در محلی که تبدیل به مسکونی اهالی شده است، در فرهنگ نامه اداره ثبت و احوال فیروزکوه بنام عمارت درج شده است. فرزند مرحوم مصطفی قلی خان عبدالکریم امیری فیروزکوهی که نام خورشید درخشان ادب ایران اسلامی است تحصیلاتش را در اروپا گذرانده و با دریایی از علم و حلم به آغوش کشور بازگشته که حال در مکان زیست مرحوم امیری فیروزکوهی فرزندش دکتر امیربانو ( استاد دانشگاه) و دیگر فرزندش بنام مسعود خان با اسم مصطفی قلی خان که در صدد احیا و مرمت ساختمان و باغ برآمده است زندگی می کنند. قلعه قسمت جنوب فیروزکوه با ساخت و ساز حسن صباح در دوره سلجوقیان انجام شده است، همان قلعه را در قسمت شمال غرب ارجمند در مجاورت تنگه احداث نمود.
محله حسن آباد فعلی ارجمند قبلا قبرستان قبل از اسلام بود که در ساخت و سازهای جدید قبر غیر اسلامی مشاهده می شود و در شمال پایگاه ارجمند در حال حاضر آثار متعددی از قبور مشخص است. زمانی ارجمند بنام ارجنه در حسن آباد ارجمند بود و آن هم فاقد سند می باشد و ذکر آن در کتابچه فرهنگ ارجمند استفاده دارد.
پیدایش و روند گسترش شهر تا کنون
هسته اولیه روستای ارجمند در نزدیکی مقبره 12 تن و در محدوده شرق آن تا خیابان اصلی شهر را شامل می شد. در مرحله اول توسعه در امتداد جاده اصلی و بیشتر به سمت جنوب اتفاق افتاد به نحوی که اوایل دهه 1380 به بزرگ ترین روستای بخش تبدیل شد. با پیگیری مسئولین شهرستان و استان در تاریخ 22/2/84 با تصویب هیئت دولت روستای ارجمند به شهر ارتقاء یافته و هفته دولت سال 1384 ( 08/06/1384 ) شهرداری با حضور مسئولین استانی و شهرستانی و مردم افتتاح و همزمان آقای مهندس جعفر پرچ به عنوان اولین شهردار معرفی و رسما فعالیت خود را آغاز نمود. مرحله دوم توسعه ارجمند را می توان همزمان با این دوره در نظر گرفت. مرحله دوم توسعه، شهر درامتداد جاده اصلی به سمت شمال و همچنین به صورت افقی دورتر از جاده اصلی گسترش یافت.
زبان و مذهب
ساکنین شهر ارجمند همگی دارای دین اسلام و مذهب شیعه می باشند و اقلیت های مذهبی در شهر وجود ندارد که سابقه تاریخی مذهبی شهر نیز بر این امر دامن زده است و اغلب ساکنین، افرادی با اعتقادات بالای مذهبی می باشد. زبان اصلی در این شهر فارسی بوده که با گویش مازندرانی با یکدیگر صحبت می کنند. نزدیکی شهر ارجمند به شهرهای استان مازندران همچون بابل و آمل دلیل تاثیرپذیری گویش ساکنین این شهر از گویش شهرهای استان مازندران است.
عوارض و عناصر طبیعی
شهر ارجمند در کوهپایه های جنوبی رشته کوه های البرز قرار دارد و دارای عناصر طبیعی همچون کوه، تپه، چاه و نهر می باشد.این کوه ها عمدتا فرسایش آبی متوسط تا زیاد دارند. خاک های اراضی کوهستانی شهر از خیلی کم عمق تا کم عمق تغییر می کند. پوشش گیاهی اراضی کوهستان عمدتا مرتعی می باشد و از ضعیف تا متوسط تغییر می کند. در بعضی قسمت های دره ها که بویژه در شمال شرق شهر دیده می شود، باغات میوه و زمین های کشاورزی وجود دارد که به وسیله نهرهای سرچشمه گرفته از کوه ها آبیاری می شود. قسمت عمده ای از مساحت شهر را مناطق کوهستانی ( ارتفاعات البرز مرکزی ) اشغال نموده است. رشته کوه البرز در اطراف شهر قرار دارد که توسعه شهر را محدود کرده است و در تصاویر ماهواره ای تهیه شده از شهر نیز این ارتفاعات کاملا مشخص می باشند. تپه های بسیاری نیز دز داخل شهر و اطراف آن وجود دارد که بر اثر سایش آب ایجاد شده است . تپه ها معمولا به سطوح ژئومرفولوژی اطلاق می شود که بر اثر فرسایش چنان تخریب شده اند که سطوح صاف در آن ها دیده نمی شود ولی شدت پستی و بلندی و شیب در آن ها کمتر از اراضی کوهستانی است. شیب عمومی تپه ها بین 8 تا 25 درصد و گاهی 25 تا 50 درصد افزایش می یابد. این اراضی دارای خاک های کم عمق سنگریزه دار تا نسبت عمیق سنگریزه دار می باشد و ندرتا دارای خاک های خیلی عمیق ناپیوسته است. دارای پوشش گیاهی علفی و بوته ای مناسب تا متوسط می باشد. در حال حاضر عمدتا به صورت مرتع و چراگاه مورد استفاده قرار می گیرد. بالاترین نقطه از سطح دریا تقریبا 2192 متر ارتفاع دارد.
فعالیت های اقتصادی شهر (در زمینه کشاورزی، صنعت و تجارت، خدمات)
با توجه به سابقه کوتاه تبدیل شدن از روستا به شهر ارجمند و وجود باغات و زمین های کشاورزی متعدد در شهر و اطراف آن، کشاورزی سهم عمده ای در اشتغال ساکنین شهر ارجمند دارد به طوری که 55.24 درصد شاغلین شهر ارجمند را شاغلین در بخش کشاورزی تشکیل می دهند. تعداد 113 نفر از شاغلین که 29.58 درصد آن ها را شامل می شوند در بخش خدمات مشغول به فعالیت هستند و 12.3 درصد یعنی 47 نفر نیز در بخش صنعت شاغل می باشند. شغل 11 نفر از 382 نفره شاغلین شهر ارجمند نامشخص بوده است.